Ας δούμε ποια είναι η προέλευση των κορυφαίων χειμερινών αθλημάτων, πού και πότε εμφανίστηκαν για πρώτη φορά και πώς αναπτύχθηκαν στην πορεία των χρόνων, ώστε σήμερα να ανήκουν στο επίσημο πρόγραμμα των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων.
1. Σκι αντοχής (Cross Country Skiing)
Το σκι αντοχής υπήρξε η πρώτη μορφή χιονοδρομίας. Η ιστορία του ξεκινάει από το μακρινό 2.000 π.Χ. στη βόρεια Νορβηγία, όπου βρέθηκαν τοιχογραφίες στις οποίες απεικονίζονται άνθρωποι με πέδιλα στα πόδια. Το σκι χρησίμευσε ως βασικό μέσο στις μετακινήσεις των κατοίκων της Βόρειας Ευρώπης. Οι λύσεις που πρόσφερε στους σκληρούς χειμώνες ήταν τόσο αποδοτικές, ώστε έφτασε να λατρεύεται σαν θεότητα από τους ντόπιους πληθυσμούς (όπως ο Uilr, προστάτης των κυνηγών με σκι και ο Skade, θεός των σκι).
Από πιο πρόσφατες ιστορικές αναφορές, μαθαίνουμε ότι οι περισσότεροι Βίκινγκς βασιλείς ήταν επιδέξιοι σκιέρ, ενώ σκι χρησιμοποιούσαν και στρατιωτικές ομάδες που πήραν μέρος στον Νορβηγικό πόλεμο (1140) και τον πόλεμο μεταξύ Σουηδίας και Νορβηγίας (1179-1240). Ο πρώτος σύγχρονος αγώνας Σκι αντοχής διεξήχθη το 1843 στο Tromsoe της Νορβηγίας και το 1881 ιδρύθηκε η πρώτη σχολή σκι στο Telemark της ίδιας χώρας. Πρωτοπόρος στην βελτίωση και προώθηση του Σκι Αντοχής υπήρξε ο Νορβηγός Sondre Norheim (1825-1897).
2. Άλμα με σκι (Ski Jumping)
Το άλμα με σκι, ένα από τα πιο θεαματικά χειμερινά αθλήματα, ξεκίνησε το 1809 από τον νορβηγικό στρατό και τη βαρεμάρα ενός λοχία, του Olaf Rye. Ο Όλαφ προσπαθούσε να σκοτώσει την ώρα του και έβαλε στοίχημα με τους στρατιώτες του ότι θα κατάφερνε να κάνει άλμα με τα σκι του στον αέρα. Η προσπάθειά του μετρήθηκε στα 9.5 μέτρα και ο ενθουσιασμός που δημιουργήθηκε με τους υπόλοιπους στρατιώτες να θέλουν να βελτιώσουν την επίδοσή του, οδήγησε στην αστραπιαία εξάπλωση του «παιχνιδιού» στον στρατώνα και από εκεί σε ολόκληρη τη χώρα.
Το 1862 ο Sondre Norheim πήδηξε πάνω από ένα βράχο παίρνοντας φόρα χωρίς να χρησιμοποιήσει τα μπαστούνια του, το άλμα μετρήθηκε στα 30 μέτρα και το ρεκόρ έμεινε ακατάρριπτο για τρεις δεκαετίες. Ο πρώτος οργανωμένος αγώνας έγινε την ίδια χρονιά στο Trysil της Νορβηγίας, ενώ από το 1879 ξεκίνησε στο Όσλο η ετήσια διοργάνωση «Huseburennene», που από το 1892 μεταφέρθηκε στο Holmenkollen, πόλη που παραμένει μέχρι σήμερα ο παγκόσμιος «ναός» του αγωνίσματος.
3. Δίαθλο (Biathlon)
Όπως το άλμα με σκι, έτσι και το Δίαθλο ξεκίνησε από τον Νορβηγικό στρατό ως εναλλακτικός τρόπος στρατιωτικής άσκησης. Από το1767 άρχισαν να διοργανώνονται αγώνες δίαθλου μεταξύ Νορβηγών και Σουηδών στρατιωτών στα σύνορα των δυο κρατών. Η υψηλή δημοφιλία αυτών των συναντήσεων δημιούργησε έναν αιώνα αργότερα (το 1861) τον πρώτο σύλλογο του αγωνίσματος στο Trysil της Νορβηγίας. Ο νορβηγικός στρατός υπήρξε ο αποκλειστικός χορηγός των πρώτων αγώνων που διοργανώθηκαν στη χώρα το 1921, ενώ 3 χρόνια αργότερα το Δίαθλο έκανε την πρώτη (και τελευταία) εμφάνισή του στο επίσημο πρόγραμμα των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων.
Το αγώνισμα ονομαζόταν «Military Patrol» (στρατιωτική περίπολος) και την κάθε ομάδα αποτελούσαν 4 αθλητές με βαριά εξάρτηση. Η έλλειψη χιονιού στέρησε από το Δίαθλο το βασικό του συστατικό και έτσι άντεξε 3 ακόμα ολυμπιακές διοργανώσεις (1928, 1936 και 1948) ως αγώνισμα επίδειξης, για να αποσυρθεί στη συνέχεια. Στη δεκαετία του ’50 έγινε εξαιρετικά δημοφιλές στην ατομική του έκδοση και το 1960 επανήλθε στο επίσημο πρόγραμμα των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων.
4. Κέρλινγκ (Curling)
Το κέρλινγκ, γνωστό σήμερα και ως «σκάκι του πάγου», έχει τις ρίζες του στη μεσαιωνική Σκωτία. Η πρώτη επίσημη αναφορά στο άθλημα βρίσκεται στα αρχεία του Αβαείου Paisley της κεντρικής Σκωτίας και κάνει λόγο για έναν διαγωνισμό με πέτρες πάνω σε πάγο. Επίσης σε δυο πίνακες (1565) του Ολλανδού ζωγράφου Pieter Bruegel του Πρεσβύτερου απεικονίζονται πρόσωπα που εξασκούνται στο κέρλινγκ. Πάντως η πρώτη απόδειξη ύπαρξης του κέρλινγκ προέρχεται από μια πέτρα η οποία φέρει πάνω της τη χρονολογία 1511.
Βέβαια το κέρλινγκ στην αρχική του μορφή δεν είχε καμία σχέση με το σημερινό αγώνισμα στρατηγικής, αλλά ήταν απλά ένα παιχνίδι δεξιότητας, στο οποίο οι παίκτες κυλούσαν πέτρες από γρανίτη – λείες στην κάτω τους επιφάνεια – πάνω σε παγωμένες επιφάνειες. Τις περισσότερες φορές οι πέτρες προέρχονταν από τον πυθμένα ποταμών και λιμνών. Το παιχνίδι μεταφέρθηκε αργότερα από Σκωτσέζους στρατιώτες στον Καναδά και από εκεί η φήμη του εξαπλώθηκε στον υπόλοιπο κόσμο.
5. Καλλιτεχνικό πατινάζ (Figure Skating)
Αν και το πατινάζ έκανε την εμφάνισή του πριν από αρκετούς αιώνες, η καλλιτεχνική του μορφή άργησε αρκετά. Το 1772 ο Άγγλος λοχαγός του πυροβολικού, Robert Jones, κυκλοφόρησε στο Λονδίνο ένα βιβλίο με οδηγίες για τις βασικές φιγούρες του πατινάζ (κύκλοι και οχτάρια). Το «A Treatise on Skating» απευθυνόταν μόνο σε άντρες, αφού στο τέλος του 18ου αιώνα οι γυναίκες δεν συνηθιζόταν να πατινάρουν πάνω στον πάγο. Εκεί όμως έγινε για πρώτη φορά ο διαχωρισμός ανάμεσα σε πατινάζ ταχύτητας και καλλιτεχνικό πατινάζ.
Ο άνθρωπος που πρώτος έδωσε στο καλλιτεχνικό πατινάζ τη σημερινή του μορφή ήταν ο αμερικανός Jackson Haines, πρώην χορευτής μπαλέτου, ο οποίος με τις εμφανίσεις του, τα άλματα και τις φιγούρες του άφησε άφωνο το κοινό της Ευρώπης στα μέσα του 19ου αιώνα, ενώ προχώρησε σε μια ακόμα καινοτομία: μετέτρεψε τις κινήσεις του σε χορογραφία, συνοδεύοντάς τις με μουσική. Ο Haines κέρδισε το 1864 το πρώτο Παναμερικανικό Πρωτάθλημα καλλιτεχνικού πατινάζ στο Troy της Νέας Υόρκης και ήταν ο πρώτος skater που χρησιμοποίησε μη αποσπώμενες μεταλλικές λάμες στα παπούτσια του για περισσότερη ελευθερία κινήσεων.
6. Χιονοσανίδα (Snowboarding)
Αν και το snowboard είναι άθλημα του χιονιού, οι ρίζες του βρίσκονται στα δημοφιλή skateboards και τις σανίδες του surf. Οι πρώτες χιονοσανίδες έκαναν την εμφάνισή τους σε διάφορες μορφές τον 19ο αιώνα, όμως το snowboard δημιουργήθηκε το 1965 από μια τυχαία έμπνευση του Αμερικάνου Sherman Poppen από το Μίσιγκαν, ο οποίος θέλοντας να βοηθήσει την κόρη του να παίξει στο χιόνι, ένωσε τα δυο πέδιλα του σκι δένοντας τα μπροστά και πίσω. Το αποτέλεσμα, με τις απαραίτητες μετατροπές, ονομάστηκε Snurfer (εκ των snow και surfer) και πούλησε πάνω από ένα εκατομμύρια κομμάτια μέσα στα επόμενα 10 χρόνια.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1970, ένας skateboarder από την Καλιφόρνια, ο Tom Sims, πρόσθεσε στο Snurfer δυο λουριά στα οποία μάγκωναν οι μπότες δίνοντας έτσι μεγαλύτερη σταθερότητα και δυνατότητα ελιγμών. Το επόμενο βήμα ήρθε από τον Jake Burton Carpenter, με την τοποθέτηση ενός σκοινιού στο μπροστινό μέρος της σανίδας το οποίο κρατούσε ο αναβάτης, ενώ τη δεκαετία του ’90 προστέθηκαν μεταλλικές λάμες, ώστε το snowboard να χρησιμοποιείται και σε πατημένες πίστες.
7. Χόκεϊ επί πάγου (Ice Hockey)
Οι ρίζες του Ice hockey τοποθετούνται στον 10ο αιώνα και την ανατολική ακτή του Καναδά. Οι παλαιότερες αναφορές μιλούν για ένα παιχνίδι που θύμιζε πολύ το σύγχρονο χόκεϊ και παιζόταν από τους ιθαγενείς Mikmaq. Από τις αρχές του 19ου αιώνα το άθλημα εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον Καναδά. Βρετανοί στρατιώτες και Καναδοί μαθητές έπαιζαν χόκεϊ σε παγωμένες λίμνες, ενώ το 1870 μια ομάδα φοιτητών από το Πανεπιστήμιο του McGill στο Μόντρεαλ εξέδωσε τους πρώτους κανόνες του παιχνιδιού, αλλάζοντας το μέχρι τότε μπαλάκι με το ξύλινο puck.
Ο όρος «hockey» εμφανίστηκε για πρώτη φορά τον 17ο αιώνα, όμως κανείς δεν είναι σίγουρος για την ετυμολογία της. Άλλοι υποστηρίζουν ότι προέρχεται από τη γαλλική λέξη «coquette» που σημαίνει γκλίτσα, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι το άθλημα πήρε την ονομασία του προς τιμήν του Βρετανού συνταγματάρχη Hockey, που την δεκαετία του 1850 χρησιμοποιούσε το συγκεκριμένο παιχνίδι στη Νέα Σκωτία για να κρατάει τους άντρες του σε φόρμα. Μια τρίτη ερμηνεία αποδίδει τον όρο στην ολλανδική λέξη «hokje» που στην καθομιλούμενη σημαίνει «στόχος».
8. Λουτζ (Luge), Σκέλετον (Skeleton), Μπόμπσλι (Bobsleigh)
Και τα τρία αγωνίσματα με τα έλκηθρα έχουν ως κοινή προέλευση τη δημιουργική φαντασία του Ελβετού ξενοδόχου Caspar Badrutt. Ο Caspar είχε ένα πρόβλημα στα τέλη της δεκαετίας του 1860: κανείς δεν ήθελε να επισκεφτεί χειμωνιάτικα τον ξενώνα του στο St. Moritz. Αντί όμως να το βάλει κάτω, κατάφερε να πείσει μερικούς από τους σταθερούς του πελάτες να περάσουν μερικές μέρες στο χειμερινό του θέρετρο. Οι – κυρίως – Άγγλοι επισκέπτες του βρήκαν ιδιαίτερα διασκεδαστική τη μετατροπή των παιδικών έλκηθρων σε παιχνίδι, όμως γρήγορα δημιουργήθηκε ένα καινούργιο πρόβλημα: οι πελάτες του ξενοδοχείου κατέβαιναν με μεγάλη ταχύτητα τους κατηφορικούς δρόμους του St. Moritz και έπεφταν πάνω στους πεζούς προκαλώντας τραυματισμούς και πονοκέφαλο στην τοπική αστυνομία.
Τότε ο Badrutt βρήκε την ενδεδειγμένη λύση κατασκευάζοντας το 1870 μια πίστα δίπλα στο ξενοδοχείο του, όπου οι φιλοξενούμενοί του μπορούσαν να κάνουν τις τρέλες τους χωρίς παράπλευρες απώλειες. Πολύ γρήγορα οι χρήστες των έλκηθρων έκαναν τις τροποποιήσεις από τις οποίες προέκυψαν το luge (με τα πόδια μπροστά), το skeleton (με το κεφάλι μπροστά) και το bobsleigh (με το διπλό ή τετραπλό πλήρωμα). Μέσα στην επόμενη δεκαετία και τα τρία αγωνίσματα είχαν εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πίστα του Caspar Badrutt λειτουργεί μέχρι σήμερα έχοντας φιλοξενήσει δυο Ολυμπιακές διοργανώσεις, ενώ είναι μια από τις ελάχιστες στον κόσμο με φυσική ψύξη.
9. Παγοδρομία Short Track (Short Track Speed Skating)
Στο παραδοσιακό πατινάζ ταχύτητας τρέχουν ζευγάρια αθλητών γύρω από μια οβάλ πίστα. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, στις ΗΠΑ και τον Καναδά, διοργανώθηκαν αγώνες με μαζικές εκκινήσεις τεσσάρων και έξι αθλητών. Με τον τρόπο αυτό, το θέαμα αλλά και η δυσκολία εκτοξεύτηκαν στα ύψη, ενώ ο χαρακτήρας του αγωνίσματος απέκτησε πολύ μεγαλύτερη επιθετικότητα και στρατηγική. Για να μπορέσουν να φιλοξενηθούν αγώνες με μαζικές εκκινήσεις, χτίστηκαν μικρότερα κλειστά στάδια, παράλληλα όμως μίκρυναν και οι αποστάσεις, προσδίδοντας ακόμα περισσότερο θέαμα και αναγκάζοντας τη διεθνή ομοσπονδία παγοδρομιών να αναγνωρίσει το Short Track (1967).
10. Αλπικό σκι (Alpine Skiing)
Το Αλπικό σκι είναι συνδυασμός της ελεύθερης και της τεχνικής κατάβασης. Εμφανίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα στις Άλπεις της κεντρικής Ευρώπης και αναπτύχθηκε με την παρουσία των σκι lifts, που επέτρεψαν στους σκιέρ να επαναλαμβάνουν χωρίς κόπο τις καταβάσεις, επιστρέφοντας με ευκολία στα σημεία εκκίνησης των καταβάσεων. Με το πέρασμα των χρόνων η τεχνική του αλπικό σκι διαχωρίστηκε τελείως από αυτήν του σκι αντοχής, κυρίως λόγω της δυνατότητας των αθλητών να φοράνε σκληρές μπότες και να κουμπώνουν τη φτέρνα πάνω στο πέδιλο, αποκτώντας έτσι πολύ καλύτερο έλεγχο στην κατάβαση.
Για πρώτη φορά εντάχθηκε στο Ολυμπιακό πρόγραμμα το 1936 στο Garmisch Partenkirchen και πρόκειται για ένα από τα δυσκολότερα και επικίνδυνα χειμερινά σπορ, αφού οι αθλητές αναπτύσσουν ταχύτητες άνω των 130 χλμ/ω, πράγμα που σημαίνει ότι απαιτούνται συγχρόνως αντοχή, αυτοσυγκέντρωση, αποφασιστικότητα και άψογη τεχνική.
men24.gr
