Τα κράτη μέλη με τις κορυφαίες επιδόσεις επιτυγχάνουν ποσοστά ανακύκλωσης μέχρι και 70%, οπότε πρακτικώς δεν θάβουν σκουπίδια, ενώ άλλα κράτη χρησιμοποιούν την υγειονομική ταφή για να διαθέτουν περισσότερο από τα τρία τέταρτα της ποσότητας των αποβλήτων τους...
Με ποιον τρόπο εκείνοι που έχουν τις καλύτερες επιδόσεις έχουν μετατρέψει τα απόβλητα από πρόβλημα σε πόρο; Μια νέα έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σήμερα εξηγεί ότι αυτό επιτυγχάνεται με συνδυασμό οικονομικών μέσων.
Ένα μίγμα φόρων και απαγορεύσεων της ταφής και αποτέφρωσης των αποβλήτων, μηχανισμών απόδοσης ευθύνης στον παραγωγό και πληρωμής για όσα πετάς αποδεικνύεται ότι αποτελούν τα πλέον αποτελεσματικά μέσα για να στραφούν οι ροές αποβλήτων σε πλέον αειφόρες διαδρομές. Προκειμένου η ΕΕ να επιτύχει τους στόχους που τάσσονται στον Χάρτη πορείας για την απόδοση των πόρων – μηδενική ταφή, μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης και περιορισμό της ενεργειακής ανάκτησης στα μη ανακυκλώσιμα απόβλητα – τα ανωτέρω οικονομικά μέσα χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν ευρύτερα και σε όλα τα κράτη μέλη.
Η εμπειρία στα κράτη μέλη δείχνει ότι ένας συνδυασμός από τα ακόλουθα μέσα αποτελεί τον καλύτερο τρόπο βελτίωσης της διαχείρισης των αποβλήτων:
-Φόροι και/ή απαγορεύσεις της ταφής και αποτέφρωσης αποβλήτων – τα αποτελέσματα της μελέτης είναι κατηγορηματικά: τα ποσοστά ταφής και αποτέφρωσης έχουν μειωθεί στις χώρες όπου απαγορεύσεις ή φόροι έχουν αυξήσει τις δαπάνες για την ταφή και αποτέφρωση αποβλήτων.
-Οι μηχανισμοί «πληρωμής για όσα πετάς» έχουν αποδειχθεί πολύ αποδοτικοί στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων και στην ενθάρρυνση των πολιτών να συμμετέχουν στη διαλογή κατά τη συλλογή αποβλήτων.
-Οι μηχανισμοί απόδοσης ευθύνης στον παραγωγό έχουν επιτρέψει σε διάφορα κράτη μέλη να συγκεντρώσουν και αναδιανείμουν τα χρήματα που είναι αναγκαία για τη βελτίωση της συλλογής και ανακύκλωσης κατόπιν διαλογής. Η απόδοση όμως συγκριτικά με το κόστος και η διαφάνεια ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ ροών αποβλήτων, ώστε οι ανωτέρω μηχανισμοί χρειάζονται προσεκτικό σχεδιασμό και παρακολούθηση.
Σημαντικές διαφορές μεταξύ κρατών μελών
Στη διαχείριση των αποβλήτων υφίστανται μεταξύ των κρατών μελών σημαντικές διαφορές. Σύμφωνα με την έκθεση που δημοσιεύθηκε από την Eurostat στις 27 Μαρτίου, τα έξι πλέον προηγμένα κράτη μέλη – το Βέλγιο, η Δανία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Σουηδία και οι Κάτω Χώρες – θάβουν ποσοστό μικρότερο από 3% των αστικών τους απορριμμάτων.
Στο άλλο άκρο, 9 κράτη μέλη εξακολουθούν να χρησιμοποιούν την υγειονομική ταφή για ποσοστό περισσότερο από 75% των αστικών τους απορριμμάτων. Πρόσφατα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από την Eurostat δείχνουν ότι σε ορισμένα νέα κράτη μέλη συντελείται συνεχής πρόοδος, τα δε ποσοστά ανακύκλωσης αυξάνουν ταχέως. Η παραγωγή αστικών απορριμμάτων έχει επίσης μειωθεί σε διάφορα κράτη μέλη, ίσως εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης.
Χρειάζονται οικονομικά μέσα για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ
Η μίμηση εφαρμογής των εν λόγω μέσων σε όλα τα κράτη μέλη θα είναι αναγκαία ώστε η ΕΕ να επιτύχει τους στόχους που τάσσονται στην ενωσιακή νομοθεσία περί αποβλήτων και τους στόχους της Ένωσης για τον βαθμό απόδοσης στη χρήση πόρων. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η δυνατότητα μετατροπής της χρήσης των μέσων αυτών σε νομικώς δεσμευτική σε ορισμένες περιπτώσεις θα εκτιμηθεί στην ανασκόπηση των ενωσιακών στόχων για τα απόβλητα το 2014. Η Επιτροπή περιλαμβάνει επίσης την άρτια διαχείριση των αποβλήτων στις προϋποθέσεις είσπραξης ορισμένων ευρωπαϊκών ενισχύσεων.
Τα απόβλητα αποτελούν ορθή επιχειρηματική δραστηριότητα
Στο μεταξύ, η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν αποτελεσματικότερα την ισχύουσα νομοθεσία για τα απόβλητα. Οι κλάδοι διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων στην ΕΕ παρουσίασαν κύκλο εργασιών ύψους 145 δις € το 2008, αντιπροσωπεύοντας περί τα 2 εκατ. θέσεις εργασίας.
Η πλήρης συμμόρφωση με την ενωσιακή πολιτική αποβλήτων θα μπορούσε να δημιουργήσει συμπληρωματικώς επιπλέον 400.000 θέσεις εργασίας μέσα στην ΕΕ και επιπλέον ετήσιο κύκλο εργασιών 42 δις €. Η βελτιωμένη διαχείριση των αποβλήτων θα συνέβαλε στην επίτευξη διαφόρων αντικειμενικών σκοπών και στόχων της στρατηγικής Ευρώπη 2020 για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
