Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) ετοιμάζονται να διαθέσουν ένα πολύτιμο εργαλείο μέτρησης των τιμών ραδιενέργειας στη θάλασσα της Ιαπωνίας.
Πρόκειται για έναν αισθητήρα που ονομάζεται ΚΑΤΕΡΙΝΑ (από το Καινοτόμος Αισθητήρας Τεχνητής & Φυσικής Ραδιενέργειας), ένα αυτόνομο υποθαλάσσιο σύστημα που πραγματοποιεί επιτόπιες μετρήσεις ραδιενέργειας.
Εφευρέτης της πατέντας είναι ο ερευνητής του ΕΛΚΕΘΕ δρ Χρήστος Τσαμπάρης, πυρηνικός φυσικός – ωκεανογράφος. Ο μηχανικός Θεόδωρος Δακλαδάς υλοποίησε τα ηλεκτρονικά του συστήματος, όπως όλες τις αναβαθμίσεις που ζητήθηκαν από τους εκάστοτε χρήστες.
Η ιδέα ξεκίνησε όταν ο δρ Τσαμπάρης αποφάσισε να μεταφέρει την τεχνογνωσία μέτρησης ραδιενέργειας από τον αέρα στο νερό, πράγμα ιδιαίτερα δύσκολο. Οι προσπάθειες ξεκίνησαν από το 2002 και ολοκληρώθηκαν το 2007. Σήμερα, μετά τις επιπτώσεις από πυρηνικό ατύχημα των αντιδραστήρων της Φουκουσίμα, η εφεύρεσή του είναι πιο απαραίτητη από ποτέ…
«Μιλώ καθημερινά με τον Nuclear Agency της Greenpeace για να σταλεί το σύστημα στην Ιαπωνία για μετρήσεις κεσίου και ιωδίου τόσο στο θαλασσινό νερό, όσο και στο ίζημα. Το πλοίο θα φύγει 10 Μαΐου, οπότε, αν όλα πάνε όπως τα σχεδιάζουμε, το δεύτερο σύστημά μας θα βρεθεί για μετρήσεις στην Ιαπωνία», λέει στο «Εθνος της Κυριακής» ο κ. Τσαμπάρης.
«Το σύστημα μπορεί να βοηθήσει πολύ τις ιαπωνικές Αρχές να αντιληφθούν το μέγεθος του προβλήματος στη θάλασσα και αν συνεχίζεται η διαρροή. Με αυτόν τον τρόπο, θα έχουν πολύτιμα στοιχεία για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση», λέει ο δρ Τσαμπάρης.
Η «ΚΑΤΕΡΙΝΑ» μπορεί να μετρά τη ραδιενέργεια στο υδάτινο περιβάλλον (θάλασσα, ποτάμια, ίζημα και υπόγεια νερά) επιτόπια για χρονικά διαστήματα που του καθορίζει ο υπεύθυνος, χωρίς να χρειάζεται να γίνουν δειγματοληψίες και στη συνέχεια μετρήσεις στο εργαστήριο.
Καταγραφή
Το μόνο που έχει να κάνει η ομάδα είναι να βυθίσει σε ένα συγκεκριμένο σημείο της θάλασσας το μηχάνημα, ώστε όταν θα το ξαναβρεί να έχουν καταγραφεί όλα τα απαραίτητα στοιχεία. Το σύστημα μπορεί να μετρά χαμηλές ποσότητες ραδιενέργειας (από 0.015Βq/l και πάνω), καθώς και τη ραδιενέργεια στο ίζημα όσο και στο θαλασσινό νερό.
Στην περίπτωση των πυρηνικών ατυχημάτων, όπως της Ιαπωνίας, το σύστημα μπορεί να μετρήσει την τεχνητή ραδιενέργεια (όπως Ιώδιο και Κέσιο) πολύ εύκολα, αφού οι συγκεντρώσεις των ισοτόπων αυτών είναι υψηλές.
Για παράδειγμα Cs-137 υπάρχει ακόμα στο Αιγαίο από το ατύχημα του Τσερνόμπιλ (σε ασήμαντες ποσότητες) μετά από 15 χρόνια! «Μέχρι στιγμής, μετά την εκροή ραδιενέργειας από τη Φουκουσίμα, δεν έχουμε μετρήσει καμία αλλαγή στο Αιγαίο. Αν όμως η κατάσταση χειροτερέψει, κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να συμβεί», μας λέει.
Η ευρεσιτεχνία
Εχει χρησιμοποιηθεί και σε μελέτη σεισμικών ρηγμάτων
Το σύστημα «ΚΑΤΕΡΙΝΑ» χρησιμοποιήθηκε το 2007 και το 2008 στη Λ’Ακουιλα (Ιταλία) για συνεχή καταγραφή του ραδονίου στον υδροφόρο ορίζοντα του Gran Sasso. Τα δεδομένα έδειξαν αύξηση του ραδονίου λόγω αύξησης της μικροσεισμικότητας στην περιοχή. Δυστυχώς οι μετρήσεις με το σύστημα «ΚΑΤΕΡΙΝΑ» σταμάτησαν (αφού τελείωσε το πρόγραμμα) τέσσερις μήνες πριν από τον σεισμό. Στην περίπτωση των φυσικών κινδύνων, το σύστημα αυτό έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως σε μελέτη σεισμικών ρηγμάτων μέσω συνεχούς καταγραφής ραδονίου, το οποίο είναι αέριο και 100% διαλυτό στ ο νερό.
Η συσχέτιση του ραδονίου με άλλες παραμέτρους όπως μικροσεισμικότητα/σεισμικότητα και άλλα αέρια (μεθάνιο, διοξείδιο του άνθρακα, υδρόθειο, ήλιο) θα συνεισφέρει σημαντικά σε εκτιμήσεις σεισμών. Την εβδομάδα που πέρασε, το σύστημα ποντίστηκε στη θάλασσα του Μαρμαρά (Τουρκία) μαζί με σεισμογράφους και μετρητή αερίων. Οι ποντίσεις έγιναν κατά μήκος ενός πολύ γνωστού ρήγματος για τους γεωλόγους. Η διαδικασία αυτή έγινε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος ESONET με επιστημονικό υπεύθυνο για το ΕΛΚΕΘΕ τον δρ Λυκούση Βασίλη.
Την όλη προσπάθεια υποστηρίζει με κάθε τρόπο ο πρόεδρος του ΕΛΚΕΘΕ καθηγητής Κώστας Συνολάκης, ο οποίος βρίσκεται στην Ιαπωνία, καθώς και ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας Ε. Παπαθανασίου. Το σύστημα έχει πιστοποιηθεί από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA) στο Μονακό, έχει ποντιστεί στην Αδριατική θάλασσα, στη Ν. Κύπρο για λόγους ραδιοπροστασίας/ραδιοοικολογίας και σε πολλά μέρη των ελληνικών θαλασσών (Στούπα Μεσσηνίας, Κόρφος Κορινθίας, Χαλκίδα κ.ά.).
ΜΑΡΙΑ ΨΑΡΑ
mapsara@pegasus.gr
για το ΕΘΝΟΣ
mapsara@pegasus.gr
για το ΕΘΝΟΣ
