Μετά το ρεβεγιόν, λέει, κατέβαινε ο Άγιος Βασίλης μαζί με έναν πρακτικό οικονομολόγο και έναν μεθύστακα στους δρόμους της Αθήνας, όταν είδαν ένα δεκαχίλιαρο στην άσφαλτο. Ποιός το μάζεψε; μα, φυσικά, ο μεθύστακας: οι άλλοι δύο είναι μυθικά πρόσωπα.
Υπάρχει μια πληθώρα τέτοιων ανέκδοτων που κυκλοφορούν μεταξύ των ειδημόνων και που, διατυπωνόμενα ως τέτοια, ξεχωρίζουν σε αυτό από τις τυπικές οικονομικές διατυπώσεις. Μην βρίσκοντας άλλη χαρούμενη νότα στη μαυρίλα της παγκόσμιας συγκυρίας, είπαμε να ευχηθούμε καλή χρονιά στους αναγνώστες μας, δίνοντάς τους την ευκαιρία να επωφεληθούν από μια μικρή σχετική ανθολογία (ο Φιλανδός Pasi Kuoppamiki έχει μαζέψει διάφορα ανέκδοτα και ρήσεις, που μπορεί να τα βρει κανείς στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.etla.fi/pkm/JokEc/).
Υπάρχει, καταρχάς, μια ολόκληρη σειρά από έναν αυτοσαρκασμό των οικονομικών προβλέψεων, που ξεκινά με τη διαπίστωση ότι οι οικονομολόγοι έχουν προβλέψει τις 9 από τις τελευταίες 5 υφέσεις.
- Οικονομολόγος είναι ένας εκπαιδευμένος επαγγελματίας που πληρώνεται για να κάνει λαθεμένες προβλέψεις για την οικονομία. Οικονομέτρης είναι ένας εκπαιδευμένος επαγγελματίας που πληρώνεται για να κάνει επίσης λαθεμένες προβλέψεις, αλλά χρησιμοποιώντας κομπιούτερ.
- Γιατί ο Θεός δημιούργησε τους οικονομολόγους; Για να κάνει τους μετεορολόγους να μοιάζουν επιστήμονες.
- Γιατί ανακαλύφθηκε η αστρολογία; Για να μπορούν τα οικονομικά να φαντάζουν σαν επιστήμη.
- Υπάρχουν δύο ειδών ειδικοί επί των προγνώσεων: αυτοί που δεν ξέρουν και αυτοί που δεν ξέρουν ότι δεν ξέρουν (η φράση αποδίδεται στον John Kenneth Galbraith).
- Οικονομολόγος είναι ένας ειδικός που θα ξέρει αύριο γιατί τα πράγματα που προέβλεψε χτες δεν έγιναν σήμερα.
Οι προγνώσεις, βέβαια, βασίζονται σε μια θεωρία, της οποίας η συνοχή πιστοποιείται από το ότι τα οικονομικά είναι ο μόνος κλάδος όπου δύο επιστήμονες μπορούν να συμμερίζονται ένα βραβείο Νόμπελ υποστηρίζοντας τα ακριβώς αντίστροφα πράγματα (ένα παράδειγμα, για τους γνώστες, είναι ο Μυρντάλ και ο Χάγεκ).
- Το δεύτερο θεώρημα των οικονομικών λέει ότι το μόνο πράγμα που είναι πιο επικίνδυνο από έναν οικονομολόγο είναι ένας ερασιτέχνης οικονομολόγος.
- Τα οικονομικά είναι η επίπονη επεξεργασία του προφανούς.
- Ο πρώτος νόμος των οικονομικών λέει: για κάθε οικονομολόγο, υπάρχει ένας ίσος και αντίστροφος άλλος οικονομολόγος. Ο δεύτερος νόμος λέει: και οι δύο έχουν άδικο.
- Ένας οικονομολόγος και ένας γιατρός διαφωνούσαν για την πρωτοκαθεδρία. Βρήκαν λοιπόν το Διογένη για να τους λύσει τη διαφορά. Και αυτός τους είπε: “Πρώτα πηγαίνει ο κλέφτης και ακολουθεί ο εκτελεστής”.
- Ποιά είναι η διαφορά μεταξύ μαθηματικών και οικονομικών; Τα μαθηματικά είναι ακατανόητα, ενώ τα οικονομικά είναι απλώς ανόητα.
Υπάρχουν φυσικά και τα ειδικότερα θεωρήματα, που οδηγούν στον ορισμό του οικονομολόγου:
- Τρεις οικονομολόγοι βγήκαν για κυνήγι και έπεσαν σε ένα ελάφι. Ο πρώτος πυροβόλησε, αλλά αστόχησε κατά ένα μέτρο αριστερά. Ο δεύτερος επίσης αστόχησε, αλλά κατά ένα μέτρο δεξιά. Και ο τρίτος τότε αναφώνησε θριαμβευτικά: το πετύχαμε! το πετύχαμε!
- Όταν ένας οικονομολόγος λέει ότι ένα ζήτημα είναι περίπλοκο, αυτό που εννοεί είναι πως η θεωρία λέει ένα πράγμα και τα στοιχεία ακριβώς το ανάποδο.
- Φυσικό ή αποδεκτό επίπεδο ανεργίας είναι το επίπεδο κατά το οποίο ο οικονομολόγος εξακολουθεί να έχει δουλειά.
- Οικονομολόγος είναι κάποιος που δεν ξέρει για τί μιλάει και σας κάνει να αισθάνεστε ότι εσείς φταίτε.
- Οικονομολόγος είναι κάποιος που ξέρει την τιμή των πάντων αγνοώντας την αξία τους.
- Οι οικονομολόγοι είναι πολύ ξύπνιοι για πάρτη τους αλλά για κανέναν άλλον.
- Τί κάνει ένας οικονομολόγος; Βραχυπρόθεσμα κάνει πολλά, που όλα μαζί μακροπρόθεσμα καταλήγουν σε ένα τίποτα.
- Ένας φοιτητής του Μίλτον Φρήντμαν στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, μετά από πολλή νυχτερινή μελέτη, δεν άντεξε και κοιμήθηκε στην τάξη. Αυτό εξόργησε τον Φρήντμαν που πήγε κοντά του, χτύπησε το χέρι του στο θρανίο, τον ξύπνησε και απαίτησε να απαντήσει στην ερώτηση που μόλις είχε θέσει. Και ο φοιτητής: “Συγγνώμη, κ.καθηγητά, δεν άκουσα την ερώτηση, αλλά η απάντηση είναι να συγκρατηθεί η προσφορά χρήματος”.
- Την πρώτη ημέρα, ο Θεός δημιούργησε τον ήλιο -και ο διάβολος αντεπιτιθέμενος δημιούργησε το σκότος. Τη δεύτερη μέρα ο Θεός δημιούργησε το σεξ -και ο διάβολος δημιούργησε το γάμο. Την τρίτη μέρα, ο Θεός δημιούργησε έναν οικονομολόγο. Αυτό ήταν πολύ δύσκολο για το διάβολο, αλλά μετά από πολλή σκέψη δημιούργησε έναν δεύτερο οικονομολόγο.
- Οικονομολόγος είναι κάποιος που δεν είχε αρκετή προσωπικότητα για να γίνει λογιστής.
- Οικονομολόγος είναι κάποιος που ξέρει 100 τρόπους για να κάνει έρωτα, αλλά δεν ξέρει καμία γυναίκα (ή, αντίστοιχα, άντρα).
- Τα οικονομικά είναι εξαιρετικά χρήσιμα σαν μορφή απασχόλησης για τους οικονομολόγους.
- Οικονομολόγος είναι κάποιος που βλέπει κάτι να λειτουργεί στην πράξη και αναρωτιέται κατά πόσο θα μπορούσε να λειτουργήσει θεωρητικά.
- Εάν βάλετε δύο οικονομολόγους σε ένα δωμάτιο, θα έχετε δύο γνώμες, εκτός αν ο ένας από αυτούς είναι ο λόρδος Κέυνς, στην οποία περίπτωση θα έχετε τρεις γνώμες (αποδίδεται στον Winston Churchill).
- Πώς μπορείτε να καταλάβετε ότι ένας οικονομολόγος λέει ψέματα; Κινούνται τα χείλη του.
- Ο πρώτος οικονομολόγος ήταν ο Χριστόφορος Κολόμβος. Όταν έφυγε για να ανακαλύψει την Αμερική, δεν ήξερε πού πήγαινε και, όταν έφτασε, δεν ήξερε πού βρισκόταν.
Υπάρχει, τέλος, και η σειρά με τους γλόμπους:
- Πόσοι οικονομολόγοι χρειάζονται για να αλλάξουν έναν γλόμπο; Επτά, συν/πλην δέκα.
Η απάντηση στο ερώτημα, άλλωστε, έχει πολλές παραλλαγές:
- Το ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί γιατί πρέπει να παρθεί υπόψη η χάρτα προτιμήσεων του γλόμπου.
- Οκτώ: ένας για να τον βιδώσει και επτά για να κρατήσουν όλους τους άλλους παράγοντες σταθερούς.
- Πέντε συν ένας τελειόφοιτος φοιτητής: ένας οικονομολόγος για να κάνει το μοντέλο, ένας για να κατασκευάσει την καμπύλη, ένας για να περάσει από δοκιμασία την υπόθεση, ένας για να ερμηνεύσει τα αποτελέσματα, ένας για να καταλήξει στο πώς βιδώνεται ο γλόμπος και, τέλος, ο φοιτητής για να τον βιδώσει.
Φαίνεται ότι έχει γίνει και μια στατιστική για το ζήτημα: Μεταξύ 1.000 οικονομολόγων, υπάρχουν 10 θεωρητικοί, με διαφορετικές θεωρίες για το πώς να βιδώσει ο γλόμπος, και 990 εμπειρικοί οικονομολόγοι που προσπαθούν να καταλήξουν για το ποιά θεωρία είναι η σωστή και, στο εντωμεταξύ, όλοι τους βρίσκονται στο σκοτάδι.
Υπάρχουν, τέλος, οι απαντήσεις που δίνουν οι διάφορες σχολές:
- Πόσοι μονεταριστές οικονομολόγοι χρειάζονται για να αλλάξουν έναν γλόμπο; Κανείς: εάν ο γλόμπος χρειαζόταν αλλαγή, τότε η αγορά θα την είχε κάνει από μόνη της.
- Πόσοι ακαδημαϊκοί οικονομολόγοι χρειάζονται για να αλλάξουν έναν γλόμπο; Δύο. Ο ένας για να υποθέσει την ύπαρξη του γλόμπου και ο άλλος για να τον αλλάξει.
- Πόσοι συντηρητικοί οικονομολόγοι χρειάζονται για να αλλάξουν έναν γλόμπο; Κανείς: όλοι τους περιμένουν την αθέατη χείρα της αγοράς να διορθώσει τη φωτιστική ανισορροπία.
- Πόσοι κεϋνσιανοί οικονομολόγοι χρειάζονται για να αλλάξουν έναν γλόμπο; Όλοι, γιατί μόνο τότε μπορούν να δημιουργήσουν θέσεις απασχόλησης, να αυξήσουν την κατανάλωση και να μεταθέσουν την καμπύλη της ζήτησης προς τα δεξιά.
Και, για να μην μείνουμε παραπονεμένοι, υπάρχει και η απάντηση που αποδίδεται στη δική μας παράδοση:
- Πόσοι μαρξιστές οικονομολόγοι χρειάζονται για να βιδώσουν έναν γλόμπο; Κανείς: ο γλόμπος εμπεριέχει το σπόρο της δικής του έκρηξης (επανάστασης).
